Al eerder besteedde Stichting De STAD aandacht aan wooncoöperaties en het Dordts Woongenootschap in het bijzonder. Deze woonvorm krijgt de laatste tijd steeds meer belangstelling, mede omdat het een van de oplossingen kan vormen voor de wooncrisis die nu gaande is. Om te zien welke factoren een rol spelen bij het opzetten hiervan organiseerde De STAD op 24 november 2023 een excursie naar drie voorbeeldprojecten in Amsterdam.
In het kort: bij een woongenootschap initieert een groep bewoners de bouw van een wooncomplex waar ze zelf gaan wonen. De bewoners vormen daarbij een collectieve coöperatie en zij huren vervolgens van die coöperatie. Het gebouw wordt opgezet volgens hun eigen wensen en ze delen daarbij een aantal voorzieningen. Per woongenootschap kan dit verschillen, maar vaak worden een gemeenschappelijke woonkamer, keuken, wasvoorziening en buitenruimte gedeeld. Dit kan worden uitgebreid met bijvoorbeeld een muziekruimte, slaapruimte voor gasten en een multifunctionele ruimte voor toneel of andere activiteiten. De financiering is nog vaak het struikelblok omdat banken niet het hele bedrag voor hun rekening willen nemen; vaak wordt aangevuld met crowdfunding, een kleine eigen inbreng of steeds vaker de gemeente die garant staat voor een minderheidsbelang.
Bij een CPO (Collectief Particulier Opdrachtgeverschap) zijn de toekomstige bewoners zelf collectieve eigenaar van het geheel (appartementsrechten). De aankoop wordt meestal wel gefinancierd door een bank en een significante eigen inleg per bewoner. Over het algemeen heeft iedereen dus een appartement, dat wel is afgestemd op hun eigen wensen. Het collectieve deel beperkt zich vaak tot een activiteitenruimte en/of slaapruimte voor gasten. Onderhoud aan gebouw en groen is meestal ook een gezamenlijke taak.
Bij CPO Sciencepark werd de groep ontvangen door bewoner en initiatiefnemer Mirjam en architect Jacco van Wengerden (atelier Van Wengerden). Overduidelijk was dat het proces nogal wat uithoudingsvermogen en een doorzettersmentaliteit van alle betrokkenen vergde. Op het gebied van selectie, financiering, aankoop, vergunningverlening en bouw; eigenlijk vormde elk aspect een uitdaging op zich. Het complex herbergt 20 appartementen, een gastenappartement / werkruimte en parkeervoorziening. Dit was een van eerste CPO’s die uiteindelijk ook echt gerealiseerd is, wat ook enigszins verklaart waarom het proces zo moeizaam is verlopen. De gemeente had dit perceel aangewezen voor een CPO maar was duidelijk niet goed voorbereid op het proces.
Het opzetten van Wooncoöperatie De Warren op IJburg vergde minstens zoveel inspanning. Het feit dat vrijwel alle initiatiefnemers met een burnout te maken kregen tijdens het proces zegt voldoende. Verdeeld over drie groepen wonen er circa 50 mensen in het complex. Zij delen een woonruimte, activiteitenruimte, buitenruimte, wasvoorzieningen en een begroeid dakterras met plantenkas. Ook de gemeente Amsterdam heeft veel geleerd van soortgelijke initiatieven. Inmiddels heeft zij een fonds opgericht om de moeilijke initiatieffase te ondersteunen. Ervaringen uit het buitenland (o.a. Zwitserland) laten zien dat als de woongenootschappen een aantal jaren actief zijn, zij ook toekomstige coöperaties op weg helpen. Als het systeem eenmaal loopt, blijkt het ook in beweging te blijven zonder hulp van buiten (o.a. banken). Dat maakt burgerinitiatieven direct kansrijker en werkt stimulerend.
CPO Wijland, eveneens op IJburg, was het laatste voorbeeldproject van de dag. Bewoner Floris leidde de groep rond en liet zien wat deze CPO voor elkaar heeft weten te krijgen. Er is ingezet op drie collectieve voorzieningen: een garage/fietsenstalling, een multifunctionele ruimte aan de straat die ook door buurtbewoners kan worden gebruikt en een ruimte aan het dakterras voor bewoners.
Stichting De STAD is bezig om de documentaire ‘Samenwonen: het verhaal van De Warren’ in januari 2024 naar filmhuis De Witt te halen en zo een extra impuls te geven aan het stimuleren van andere woonvormen in Dordrecht. Houdt de agenda van De Witt en onze website in de gaten!
Alle beelden van de excursie zijn hieronder te vinden.
